ХХ зууны сүүлчээр дэлхий даяар эрч хүчтэй өрнөсөн Үндсэн хуулийн хувьсгал, төрийн эргэлтүүд, бүр онцолбол Зүүн Европ постсоциалист орнууд, ОХУ, бүр манай Монгол улсад болсон ээдрээтэй үйл явдлууд Үндсэн хуулийн хөгжлийн хандлага, тогтолцоог ул суурьтай авч үзэхээс өөр аргагүй байдалд хүргэсэн юм. Тиймээс Үндсэн хуулийн хөгжлийг мөчлөгийн онолоор задлан шинжилж, улмаар нийгмийн хөгжлийг урьдчилан таамаглах, зохицуулах боломжийг эрэлхийлэх нь судлаачдын анхаарлыг зүй ёсоор татах болов.

Үндсэн хуулийн мөчлөгийн үзэл баримтлал нь энэхүү хэрэгцээ шаардлагад бүрнээ нийцэж, тогтвортой байдал ба хувьсал өөрчлөлтийн хоёрын хоорондын уялдаа холбоог Үндсэн хуулийн хөгжлийн үйл явцын хүрээнд тунгааж, түүхэн өөр өөр үе, эрх зүйн соёлд энэ үйл явцын ижил төстэй үе шатуудыг илрүүлж, эцэст нь шинэ Үндсэн хуулийн тогтвортой тогтолцоог дахин бүрдүүлэх механизмыг тайлбарлах оролдлогыг хийх нь зүйтэй гэж зориглож, та бүхэндээ толилуулав.

Мөчлөг гэдэг нь аливаа юмс үзэгдэл анхны тогтвортой байдлаа алдаж, өөрчлөлт, шинэчлэлт явагдаж, эргээд дахин тогтвортой байдлаа олж авах хөгжлийн зүй тогтолт үйл явц гэгддэг зайлшгүй шинж агуулсан энэхүү процесс мөчлөгийн онолоор тодорхойлогдох учиртай. Ер нь нийгмийн тогтолцоо, улс төрийн дэглэмийн тогтвортой байдлыг хууль эрх зүй, юуны өмнө улс төрийн үйл явцад оролцогч бүх талуудын тоглоомын дүрмийг Үндсэн хуулиар тогтоон баталгаажуулах нь ойлгомжтой.

Үндсэн хуульт ёс гэдэг ойлголтын тусламжтайгаар бодит Үндсэн хуулийг эрх зүйг сэтгэхүйн түвшинд бататган тодорхойлж чадвал, Үндсэн хуулийн өөрчлөлт, шинэчлэлийн үйл явц, үүний сацуу, Үндсэн хуулийн шүүхийн шийдвэр, тайлбар олон нийтэд ойлгомжтой, бодитой болох биз. Чингэснээр Үндсэн хуулийн шүүхийн нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдөх байдал дээшилж, түүний төрийн гурван эрх мэдлийн нэг шүүх засаглал болох мөн чанар, утга учир эргэлзээгүй болно. Ийм шүүхийн шийдвэр тайлбар нь Үндсэн хуулийн хямралыг уршиг хор хохирол багатайгаар, ухаалгаар даван гарах арга зам болох учиртай. Иймээс Монгол улсын ардчилсан Үндсэн хуулийн өнөөгийн хөгжлийн үе шатанд Үндсэн хуулийн мөчлөгийн онолд үндэслэсэн дүн шинжилгээ хийхийг хичээлээ.