Хүн төрөлхтний оршин амьдарч байгаа энэхүү өнгөт хорвоод түүхгүй зүйл гэж нэгээхэн бол хүний ой санамжийн хамгийн эрхэм ололт, өнгөрсөн, өнөө, ирээдүйн тухай гурамсан хэлхээ бүхий чухал дурдатгал мөн. Түүх ' өнгөрснөөсөө ирээдүйг олж харах толь мөн . Түүхийг байгалийн болон хүний нийгмийн түүх гэж хувааж үздэг хэдий ч, өөр салшгүй холбоотой. Монголын түүх бол бидний элэнц өвөг дээдсийн өнө эртний үеэс эдүгээ хүртлэх амьдрал тэмцлийн тухай өгүүлдэг шинжлэх ухаан билээ. Бид яагаад эх түүхээ гүнзгий судлаж санаа сургамж авах ёстой бэ? Ямар учраас монголын түүхийг их, дээд сургуульд заавал үзэх хичээлийн жагсаалтанд оруулсан юм бэ? Өнөөн хэр судалгааны үр дүнг үндэслэн өгүүлбээс, одоогоос 800 мянга гаруй жилийн монгол нутагт хүн оршин сууж байсныг Баянхонгор аймагт явагдсан судалгааны үр дүнд археологийн шинжлэх ухаан нотолж, монголын түүхийн ном бүтээлд бичсэн байна.