Монгол

Ер нь энэ зууны уран зохиолын хамгийн ноён оргилуудыг нэрлэвэл Жозэф Конрадын Лорд Жим, Хэнри Жэймсийн Элчин сайдууд, Жэймс Жойсын Үлиссэс, Франц Кафкагийн Шүүх ажиллагаа, Алдоус Хакслэйн Гайхамшигт шинэ ертөнц, Жоорж ОрвэллийнЭзнээ сольсон нь, 1984, Томас Маннын Доктор Фауст, Владимир Набоковын Лолита, Юкио Мишимагийн Алтан асрын сүм, Габриэль Гарсиа Маркүзийн Зуун жилийн ганцаардал. Дэлхийн дайн, Эйнштэйний харьцангуй онол, фройдизм нь хориод оны нийгмийн сэтгэлгээнд гүн ”үрчлээ” суулгажээ. Чухам энэ үед James Joyce-гийн Ulysses, (1922 онд), Franz Kafka-гийнШүүх (Der Prozess) (1925 онд) гэсэн хоёр сонгодог бүтээл гарч сэтгэлгээнд чанарын өөрчлөлт оруулсан гэж шүүмжлэгчид үздэг. Аль алин нь анх гарахдаа шоовдорлогдсон, Кафка бол зохиолоо шатаахыг найзаасаа гуйгаад үхсэн. Прүсийн зохиолыг 1950-иад он хүртэл төдийлөн тоодоггүй байв. ХХ зууны уран зохиол юугаараа ялгаатай юм бэ? Эд хувь хүний нийгмийн өмнө хүлээх хариуцлагыг тээсэн өмнөх бүх үеийн уран зохиолын баатрыг цаазаар аваачин алсан юм. Бие хүний моралийн болон оюуны амжилтыг илтгэдэг баатар ХХ зуун гаруут л үхжээ.Үлиссис, Мартагдсан цагийн эрэлд нь анти- баатрыг төрүүлээд зогсохгүй уран зохиолын гол төвд байсан баатарлаг бие хүнийг тонилгож, моралийн хаалт хязгаарыг үл ойшоож эхэлсэн юм. Уран зохиолын мөн чанарт өөрчлөлт орлоо. Эйнштэйн, Фройд нар шиг л тэд ХХ зууны шинэ сэтгэлгээг бий болгожээ. Цааш нь сонирхвол James Joyce-гийн A Portrait of the Artist as a Young Маn, Finnegans Wake, Franz Kafka-гийн The Castle-ийг уншиж болно. Сэтгэлгээний хүрээнд ­­лут нөлөөлсөн өөр хоёр хүн бий нь Хакслэй, Орвэл нар. Хакслэй 1932 онд бичсэн Brave New World зохиолоороо үйлдвэрлэлийн аргаар ”чанартай” хүн хийж, тийм шилдэг хүмүүсээс тогтож буй ”жаргалтай” нийгмийн тухай өгүүлдэг. Чухам тэнд л анх удаа генийн инженер зүйн тухай төсөөлжээ. Тэгвэл Орвэлийн Nineteen Eighty-four, Animal Farm гэсэн зохиолуудад дарангуйллын нийгмийн мөн чанарыг харуулжээ. Ерэн он хүртэл Зөвлөлтийн гааль дээр ганц асууж шалгадаг байсан зохиол доо! Дэлхийн бүх оронд дунд сургуульд заавал үздэг энэ хоёр зохиолыг монголоор орчуулсан, харин сүүлчийнхийг нь Эзнээ сольсон нь, Амьтны ферм зэрэг нэрээр биенээсээ үл хамаарсан гурван өөр орчуулга гарсан. Монголын ардчилсан төр их төстэй харагдсанаас болоод л дахин дахин орчуулаад байсан юм болов уу, уг нь Цэдэнбалын төр илүү адилхан байсан юм шүү дээ. ”Бүх амьтан тэгш эрхтэй, гэвч зарим амьтан бүр илүү тэгш эрхтэй”, ”нөхөр Наполеоных дандаа зөв”, ”их Ах” гэсэн хэлц үгс эндээс гаралтай.