XX зуунд мэндэлсэн Төвдийн гарамгай эрдэмтдийн нэг нь Амдо нутгийн Гэндэнчойпэл билээ. Тэрээр Дорно дахины хуучин уламжлалт онол сургаалын мэдлэг чадварынхаа дээр Өрнө дахины орчин үеийн мэдлэг боловсрол, ололт амжилтын шимийг хамгийн анх түрүүн хүртэж, түүнээ өөрийн зохиол бүтээлдээ ашиглаж чадсан хүн юм. Энэ их хүний Энэтхэгт байхдаа анх зохиож, дараа нь өөрөө хэд хэдэн удаа засварлан нийтэлсэн 'Энэтхэгийн их дагшин орноо зорчсон замын тэмдэглэл' нэрт бүтээлийг монгол хэлнээ орчуулан нийтэлж байна. Гэндэнчойпэлийн төвд хэл дээр зохиосон эл зохиол нь нэгэн цул үргэлжилсэн хэлбэртэй байсныг нэг газар орны тухай өгүүлсэн хэсгээр нь зааглаж, тухайн газар нутгийн нэр зэргээр нь жижиг хэсэг, зүйл болгон хуваасан болно. Орчуулагч уг тэмдэглэлд гарч байгаа санскрит, төвд олон нэр томьёог тайлбарлан, зүүлт тайлбар сэлтийг хавсаргасан байна.  

Энэтхэг орны тэмдэглэл

Түүхэн бичиг баримтыг сөхвөл Хятад орноос Энэтхэг рүү аялсан олон арван аялагчдын дотроос хамгийн алдартай нь Фашянь, Тансэн, И жин нэрт гурван хүн байжээ. Цаг хугацааны хувьд хамгийн анхных нь Фашянь болно. Энэ номонд түүний тухай, аяллын тэмдэглэлийн тухай өгүүлэх болно. Фашянь, Тансэн хоёул Энэтхэгт аялахдаа эх газраар буюу Хятад нутгаас баруун зүгт гарч аялсан байдаг бол И жин харин Хятадын зүүн эргээс гарч, далайгаар аялсан байдаг. Энэ утгаараа түрүү хоёр ламын тэмдэглэл нь манай Монголын шашин соёлын түүхийн судалгаанд их, бага хэмжээгээр холбоотой байдаг бол эдгээр гурван хүний аяллын тэмдэглэл нь цөм тэдгээрийн аяны замд тохиолдсон, үзсэн харсан, сонссон, дуулсан болон ойр орчмын газар нутгийн талаар их, бага хэмжээгээр, товч, дэлгэрэнгүй бичсэнээрээ тухайн газар нутаг, улс орнуудын олон талын судалгаа шинжилгээний үнэтэй эх хэрэглэгдэхүүн болж иржээ.  

Жуулчлалын тэмдэглэл