Ч.Диккенс хүн төрөлхтний сэтгэл зүрхэнд байх мөхөшгүй найдварын галыг улам бадрааж, сайн үйл, сайн санаа, сайхан сэтгэл, итгэл мөрөөдөл гэгч ямар их үнэ цэнэтэй болохыг нотлон үзүүлж чадсан юм. Тиймээс л оюун ухаант хүн төрөлхтөн түүний зохиол бүтээлүүдийг хоёр зууны турш шимтэн уншиж, хөгжингүй орнууд хүүхэд багачуудынхаа заавал унших номын жагсаалтын тэргүүнд нэрийг нь дурдаж иржээ. У.Шекспирээс хойш Английн ард түмний оюун санаа, ёс суртахуун, итгэл үнэмшил, нийгмийн дэвшил хөгжилд хамгийн их нөлөө үзүүлсэн хүний нэг хэмээн англичууд, англи хэлтнүүд төдийгүй нийт хүн төрөлхтөн бахархан биширдэг билээ.  

Шилмэл зохиолууд

Америкийн зохиолч, сурган хүмүүжүүлэгч Кэйт Дуглас Виггин нь бага ангийн багшийн мэргэжил эзэмшсэн бөгөөд сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн боловсролд төдийлөн анхаардаггүй байсан тэр эрин үед бүхий л амьдралаа бага насны хүүхдүүдийн сайн сайхны төлөө зориулжээ.   1878 оноос Сан Франциско хотноо анхны үнэгүй цэцэрлэг байгуулан удирдаж байв. Цэцэрлэгийнх нь хүүхдүүд бол 'Гудамжны зэрлэгүүд' гэмээр хүмүүжилгүй байсан ч Кэйт тэдэнтэй ер бусын найрсаг, элэгсэг сэтгэлээр харьцана. Энэ үедээ цэцэрлэгээ санхүүжүүлэхийн тулд ном бичиж, гэрээр хэвлэн зарж байжээ. Хэдий тэр хүүхдүүдэд маш их хайртай байсан ч өөрт нь үр хүүхэд заяасангүй. Үүнд насан туршид машид харуусдаг байжээ.   Тэрбээр сурган хүмүүжлийн талаар судалгааны олон ажил хийхийн зэрэгцээ олон арван ном бүтээл туурвисан байна.  

Эх дагинын сүмийн бөгтөр, Нарлаггорхи эдлэнгийн Ребекка охин

Уг номонд Мадам де Олнуа, Ах дүү Гримм, Шарль Перро, Ховард Пайл, Гүн ахай де Сегюр зэрэг олон алдартай зохиолчдын үлгэрүүд багтсан бөгөөд Хатагтай де Олнуагийн шидэт үлгэртэй манай багачууд анх удаа танилцах гэж байна. Тэрээр 'Аз жаргалын арал' анхны шидэт үлгэрээ хэвлүүлснээс хойш 'Шидэт үлгэрүүд' хэмээх 4 боть, 'Хээнцэр Фей болон шинэхэн үлгэрүүд' хэвлүүлсэн нь ихэд амжилт олж, алдрын оргилд хүргэсэн байна.  

Гуталт муур ба бусад үлгэрүүд

Англи, Америкийн хүүхдийн сонгодог зохиолд томоохон байр суурь эзэлдэг энэ зохиол анх 1912 онд хэвлэгдэн олны хүртээл болсон байна. Зохиолд зөвхөн өөрийн үүрэг хариуцлагыг боддог хатуу чанд авга эгчийнхээ гар дээр ирсэн өнчин охины амьдралын тухай өгүүлнэ. Бүх зүйлээс сайн сайхан талыг нь олж хардаг, бүхнийг ер бусын баяр баясгалантай тоглоом мэтээр хүлээж авдаг эл охины зан чанар удалгүй бүх хотынхны амьдралыг орвонгоор нь өөрчилж, олон хүний сэтгэл зүрхэнд 'Үргэлж баярлагтун' хэмээсэн хуучны судрын үгийг хүргэж чаджээ.   Энэ номын зохиогч, Америкийн нэрт зохиолч Элинор Портер (1868-1920) аль эрт энэ хорвоог орхисон ч, номын анхны уншигчид аль хэдийнэ өвөө эмээ болцгоосон ч Поллианна охины түүх урьдын адил шинэ, англи хэлт залуу уншигчдад үнэтэй, сонирхолтой хэвээр байна.  

Поллианна, Мөнгөн тэшүүр

Дэлхийн хүүхэд багачууд сүүлийн хоёр зууны турш хамгийн их уншсан цөөхөн шилдэг номын нэг болох 'Цаг хугацааны машин' хэмээх нэн алдартай бүтээлийг та бүхэнд танилцуулж байна.   Английн зохиолч Херберт Жорж Уэльс нь зохиолч төдийгүй нэртэй нийтлэлч, нийгмийн зүтгэлтэн хүн юм. Тэрбээр 'Цаг хугацааны машин', 'Үл үзэгдэгч хүн', 'Дэлхийн дайн', 'Саран дээр очсон нь' зэрэг шинжлэх ухаан-уран зөгнөлийн олон роман бичсэн байна.   Түүний бичсэн зөгнөлөөс нэлээдгүй хэсэг нь биелсэн төдийгүй алс хэтдээ биелэх өндөр магадлалтай зөгнөлүүд олон бий гэж үздэг.   Дэлхийн олон оронд энэхүү 'Цаг хугацааны машин' номоос сэдэвлэсэн хэдэн арван киног бүтээсэн ба мөн уг зохиол цаг хугацааны аяллын талаар бичсэн мянга мянган бүтээл туурвилын анхдагч нь төдийгүй хамгийн шилдэг нь байсаар иржээ.  

Уран зөгнөлийн шилдэг бүтээлүүд

Луиза Алкотт англи хэлний утга зохиолын гарамгай төлөөлөгчдийн нэг билээ. Тэрээр хувийн амьдралаасаа сэдэвлэн бичсэн 'Жаалхан авхай нар' бүтээл дэлхийн хүүхдийн сонгодог зохиолын алтан тавиур дээр зүй ёсоор тавигддаг. Хагас намтарчилсан 'Жаалхан эрчүүд' бүтээл нь 1871 онд хэвлэгджээ. Балчир хөвгүүдийг халамжлан өсгөж байгаа сайхан сэтгэлт Жо Байэр хатагтай болон түүний балчир жаалхан эрчүүдийн сургамжтай, дурсамжтай бас хөгжилтэй адал явдлуудын тухай өгүүлдэг энэ зохиол хүмүүжил, ёс суртахууны танин мэдэхүй, хүүхдүүд бие биеэ ойлгон хүндлэх талаар бараг гарын авлага болсон бөгөөд дэлхийн олон улс орон дунд сургуулийн сурах бичигт оруулан, хүүхэд багачууддаа уншуулдаг байна.  

Жаалхан авхай нар, Жаалхан эрчүүд

Скотт О'Деллийн 'Цэнхэр Дельфиний арал' тууж нь хүүхдийн шилдэг зохиолд олгодог Ньюберийн медаль болон бага Нобелийн шагнал гэгддэг Андерсений Алтан медалиар шагнуулсан шилдэг зохиол юм. Зохиолын гол баатар Калифорнийн эрэг хавийн бяцхан арал дээр бүх омгийнхноосоо гагцаар үлдсэн охин юм. Карана өөрийн эх дүр Робинзоны адил ганцаардалт амьдралаа төвхнүүлж, өөрийгөө хоол хүнс, найдвартай оромжоор хангаж, газар хөдлөлтийг дажгүй давж, золбин нохдын дайралтыг няцаан, аварга том наймаалжийг агнаж чадсан билээ. Зохиолын баатар охины ан амьтадтай харьцах харилцаа номын гол сэдэв болно. Энэ номд тун олон төрөл зүйлийн амьтан, шувуу, ургамлын тухай бичсэн нь гайхалтай.  

Цэнхэр Дельфиний арал, Аугаа их Гилли Хопкинс

Өсвөр насныхныг өөрсдийгөө болон орчин тойронд нь буй хүмүүс, анд нөхдөө ойлгон таних, сайхан санаа, сайн үйлийн үнэ цэнийг мэдрэхэд нэн чухал нөлөө үзүүлдэгт нь дэлхийн олон оронд Бөрнэтийн зохиол бүтээлүүдийг орчуулан Ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөлбөртөө оруулдаг байна. Монголын маань ирээдүй болсон хүүхэд залуус ч мөн дэлхий нийтээр уншиж буй түүний зохиол бүтээлүүдтэй танилцан, оюуны цэнгэлд умбаж, сэтгэл зүрх нь энэрэл хайраар бялхаж, ухаарлын од шүүрэх болтугай хэмээн хүснэ.  

Нууц цэцэрлэг, Цэнхэр цэцэгсийн орон, Аянгат даваа

Марк Твен олон арван бүтээл туурвисны дотор бага насны амьдралаасаа сэдэвлэн бичсэн 'Том Сойерын адал явдал', 'Хаклеберри Финнийн адал явдал' хэмээх хоёр зохиол нь хэвлэгдсэн цагаасаа хойш дэлхийн хүүхэд багачуудын унших дуртай хамгийн шилдэг номын нэг байсаар иржээ. Уг номонд түүний дээрх хоёр бүтээлээс гадна 'Ханхүү, ядуу хүү хоёр' зохиол нь багтсан байна.  

Монголын хүүхэд багачууд Мянгуужингийн үлгэртэй эртнээс танилцсан билээ. Тиймээс ч санаанд багтамгүй худал түүх ярьдаг, хоосон сагсуурагч хүнийг Мянгуужинтай зүйрлэж ярих хэлц үг ч хүртэл бий болжээ. Уг нь энэхүү нэр германы Мунхаузен (Munchausen) хэмээх үг бөгөөд манай ахмад орчуулагчид Мянгуужин хэмээн монголчилж, өөриймсүүлсэн байна. Мянгуужин нь бодит хүн юм. Түүнийг Отто Фон Манхаузен гэдэг байжээ. Барон буюу өндөр язгуур угсаатай тэрбээр XVIII зууны дундуур Германд амьдарч, Орост цэргийн алба хааж, Түркүүдтэй байлдаж, адал явдал дүүрэн амьдрал туулсан бөгөөд нутагтаа эргэж ирснээс нь хойш түүний адал явдлын талаар хошин үлгэрүүд гарч эхэлжээ. Гэхдээ эдгээр үлгэрийг өөрөө бичдэг ч байсан байж магадгүй юм.  

Уран хошин үлгэр зохиолууд

Мөстөж хөлдсөн голын эргээр баргар хар нарсан ой хүглийн сүүдэртэж харагдана. Саяхан үлээсэн салхи модны цан хүүргийг сэгсрэн унагасан тул үдшийн бор гэгээгээр модод улам ч их барайж харлан, бие бие рүүгээ тонгойсон мэт нэн сүртэй ажээ. Эргэн тойрон өчүүхэн ч анир чимээгүй. Амьдрал, хөдөлгөөний шинж тэмдэггүй энэ хязгаар даанч хоосон агаад хүйтэн байх нь нутгийн нэгэн төрх гэлтэй. Хэрэв энд инээд байдаг бол тэр нь тачигнасан жавар мэт хайрсан хүйтэн байх буй за. Энэ л зэлүүд нутаг бол голт зүрхэндээ хүртэл хөлдөж орхисон Алс Умардын элчгүй хязгаар билээ. Гэлээ ч энд хүмүүний сэтгэлийг урин дуудагч амьдрал бий...  

Цагаан соёот, Хөөрхөн хар

'Алис гайхалтай оронд' хэмээх энэ ном 1865 оны долдугаар сард анх хэвлэгдсэнээсээ хойш зөвхөн Англид гэхэд л 300 илүү удаа хэвлэгджээ. Зохиолд гарч буй амьтдын зарим нь домог үлгэрийн дотор амьдран байх нь элбэг. Уг номд гарч буй нисдэг арслан хэмээх нь өрнө дахины домог үлгэрт ихэд түгэн дэлгэрсэн арслан биетэй бүргэд толгойтой, далавчтай амьтан юм. Мөн уг номын гуравдугаар бүлэгт гарч буй Додо Дронт хэмээн нэгэн зүйл шувууд нь тоть, хотон маягийн шувуудын нэгэн төрөл бөгөөд өдгөө устаж үгүй болсон ажээ. Номын үйл явдал, Алисийн зүүдээр тэр үеийн Английн нийгмийн байдал, хатан хаант засгийн эрх баригчдын мулгуу явдлыг уран яруу илтгэн гаргаснаараа Льюис Кэрролын ном хүн бүрийн унших дуртай номын тоонд зүй ёсоор орж дэлхийн соёлт улс орны хэлнээ орчуулагдсаар иржээ.  

Алиса гайхалтай болон толин оронд, Шидэт чулуу

Ойд мэндэлсэн бугын жаахан ил ойн жимээр аялж, ертөнц дахинтай танилцаж эхэлнэ. Түүний эцэг эх, найз нөхөд, дайсан гээд ойн дунд аж төрөхийн утга учрыг өөр өөрийнхөөрөө нээсэн олон дүр энд гарна.   'Буга бид хэнийг ч алдаггүй, гэхдээ бид хүнтэй эн тэнцүү хүч чадалтай, арга ухаантай байх хэрэгтэй. Тэд бидэнд үхэл илгээж байсан ч бид амьдрах л ёстой. Бид өөрсдийн амьдрал ахуй, удам судраа хамгаалж, ямар байсан бэ, яг тэр чигээр нь авч үлдэх ёстой. Ингэхийн тулд сонор соргог, нарийн мэдрэмжтэй, авхаалж самбаатай, ялагдашгүй байх ёстой. Гагцхүү аймхай л байж болохгүй. Энэ бол Амьдралын агуу их хууль' гэж уг номд өгүүлсэн буй.   Энэ бол амьдралын утга учрыг танин мэдэхэд, хүн болж төлөвшихөд, сайхан сэтгэл, эр зоригийн үнэ цэнийг ухаарахад үнэлж баршгүй ач тустай ном юм.  

Ухаант амьтдын тухай зохиолууд

Жанни Родари нь Италийн алдартай хүүхдийн зохиолч, сэтгүүлч хүн юм. 1970 онд Хүүхдийн шилдэг бүтээлд олгодог Андерсений шагнал авсан нь түүний нэрийг дэлхий даяар алдаршуулжээ. 'Сонгино хүүгийн адал явдал' зохиолоос гадна 'Жельсомино худал хуурмагын оронд', 'Цэнхэр сумны аялал', 'Шүлгэн галт тэрэг' зэрэг олон ном зохиол туурвижээ. Жанни Родарийн зохиол бүтээлтэй монгол багачууд авьяаслаг ахмад орчуулагчдынхаа хичээл зүтгэлээр эртнээс танилцаж ирсэн билээ.  

Цэнхэр сумны аялал, Интоорт гудамжны Мэри Поппинс, Цөмөөхэй ба хулганын хаан

Цагаан цайлган сайхан сэтгэлтэй гэнэхэн жаахан Винни Пүү бамбаруушийн тухай энэ түүх бол үнэхээрийн үнэн түүх юм шүү.   Энэ түүх тун энгийн эхэлжээ. 1921 оны 8 дугаар сарын 21-д Английн зохиолч Алан Александр Милн хайртай бяцхан хүү Кристофер Робиндоо нэг насны ойн баярынх нь бэлгэнд тедди бамбарууш өгчээ. Тэр бамбарууш нь хоёр фүүт буюу 61 орчим см өндөртзй, гялалзсан бор шаргал өнгөтэй, бас нөхөрлөлдөө туйлын үнэнчийг илтгэсэн найрсаг жижигхэн нүдтэй байжээ.   Тэгээд бяцхан Кристофер Лондонгийи амьтны хүрээлэнд үзсэн баавгайныхаа Винни хэмээх нэрийг тэрхүү бяцхан чихмэл бамбарууштаа өгсөн байна.   Жаалхан хүү, бамбарууш хоёрын дотно харьцааг цаг ямагт ажиглаж байсан аав A.А.Милн нь хүүгээ зургаан нас хүрэхэд энэхүү гэнэхэн Винни Пүүгийн түүхийг анхлан бичиж, хүүдээ уншиж өгчээ.  

Виннү Пүү, Ухаант бяцхан амьтад

Уг номонд А.Линдгрен 'Өөдөсхөн Нильс Карлсон' болон С.Лагерлөф 'Шидэт лаа', 'Галуу дагасан гайхамшигт аян' зэрэг бүтээлүүд багтаж байна. Шведийн зохиолч Сельма Лагерлөф 1909 онд уран зохиолын салбарт Нобелийн шагнал хүртсэн ба түүний хүүхдэд зориулсан гол зохиол болох 'Галуу дагасан гайхамшигт аян' нэртэй үлгэр тууж, мөн ёс суртахууны сэдэвтэй өгүүллэгүүдээс нь сонгон оруулсан байна.  

Шилмэл бүтээлүүд

Ширэнгэн ойн Шаалуу хүү Мауглийг мэдэхгүй хүн өдгөө үгүй биз ээ. Хүний ертөнцөд мэндэлсэн ч онгон байгалийн зэрлэг амьтдын гэр бүлд өссөн хүүгийн адал сонин явдлыг анхлан өгүүлэгч нь Нобелийн шагналт Английн их зохиолч, яруу найрагч Ричард Киплинг юм.   Тэрбээр 1865 онд тухайн үед Англи улсын колони орон байсан Энэтхэгийн Бомбей хотод төрж, таван нас хүртлээ Энэтхэгт байжээ. Р.Киплинг хүүхдүүдэд зориулан олон гайхамшигтай богино үлгэр түүх, шүлэг зохиол бичсэн бөгөөд зохиол бүхэн нь 100 гаруй жилийн туршид хүүхдийн хамгийн шилдэг бүтээлүүдийн тэргүүнд бахархалтайгаар залагдсаар байна.    

Шилдэг бүтээлүүд

Хүүхдүүд та бүхэн энэхүү номыг уншсанаар далайн аялал, халим ангуучлалын маш олон нарийн ширийн зүйлстэй танилцаад зогсохгүй хүний хүсэл зориг гэгч ямар агуу гайхамшигтай болохыг он удаанаар аялсан далайчин эр мэт мэдэрч бахдах болно.  

Адалт явдалт зохиолууд

Хайр энэрэл, хүмүүнлэг үзэл гүн бат шингэсэн 'Аз жаргалтай Ханхүү' зохиол бол Уайльдийн анхны хүүрнэл зохиолуудын нэг юм. Ер түүний бүх зохиолуудад нэвт шингэсэн байдаг зүйл нь хувиа бодохын эсрэг бүх нийтийн сайн сайханд тэмүүлэх үзэл санаа билээ. Уламжлалт дарлал мөлжлөг, ядуурал хоосролын эсрэг, эрээ цээргүй ёс суртахуунгүй байдлын эсрэг тууштай тэмцэгч тэрбээр өөрөө туйлын чөлөөт сэтгэлгээтэй нэгэн байж.   Тэрбээр уран зохиол, философи, шинжлэх ухаан, гоо зүй, улс төрийн чиглэлээр шүлэг яруу найраг, драм, дуурь, тууж, роман, өгүүллэг, үлгэр, шүүмж судлал, эссэ зэрэг бүхий л төрлөөр олон арван бүтээл бичсэн байна. Бараг бичсэн тууж, өгүүллэг, зохиол бүхэн нь сонгодог бүтээл болсон юм. 'Саломэ', 'Зүтгэлийн мөн чанар' зэрэг драмын бүтээл, 'Аз жаргалтай ханхүү', 'Дориан Грэйн хөрөг', 'Оддын хүү' зэрэг олон зохиол бүтээлүүд нь өнөө хэр дэлхийн сонгодог зохиолын тэргүүнд хүндтэй байрыг эзлэх бөгөөд хүүхэд багачуудад зориулсан үлгэр- өгүүллэгүүдийг нь 100 гаруй жилийн турш дэлхийн олон оронд хэдэн сая хувиар хэвлэн уншиж ирсэн байна.  

Аз жаргалтай ханхүү, Бяцхан хунтайж

Одоогоос 150 гаруй жилийн тэртээ урт хамарт дүрсгүй модон хүүхэлдэйн Пиноккиогийн тухай зохиол бичсэн хүмүүнийг Карло Коллоди гэдэг байжээ. Саяхан Америкийн археологичид Карло Коллодигийн оршуулгын газрын ойролцоо сонирхолтой зүйл олжээ. Түүний бунхнаас холгүй Пиноккио Санчес гэдэг хүний маш жижигхэн булш байсан гэнэ. Судалгааны явцад Пиноккио Санчес нь модон гар, хөлтэй байсан нь тогтоогджээ. Гайхшралд автсан судлаачид шууд л сүмийн архивыг нягтлан шалгажээ. 1760 онд Санчесийн гэр бүлд Пиноккио нэрт маш жаахан хүү мэндэлсэн гэнэ. Тэр хүү огтхон ч өсөж том болсонгүй, насан туршдаа жаахан хэвээрээ үлджээ. Магадгүй тэр л жаахан Пиноккиогийн дүр төрх зохиолчийн туурвилд амилсан модон хүүхэлдэй болон буусан болов уу?  

Пиноккио, Питер Пэн

Уг номд Павел Бажов 'Зэст уулын эзэгтэй', 'Ногоолин хайрцаг', 'Уулын дархан', 'Хөх могой', 'Мөнгөн тахт', А.М.Горький 'Салхич шувууны дуун', 'Шонхорын дуун', Е.Шварц 'Ах, дүү хоёр', 'Алдагдсан цагийн үлгэр', С.Маршак 'Арван хоёр сар', К.Паустовский 'Халуун талх', А.С.Пушкин 'Алтан загасны үлгэр' зэрэг 20 гаруй үлгэр багтсан байна.  

Орос зохиолчдын бүтээлийн дээжис

Алтан загасны үлгэр

Ойрхи Дорнод төдийгүй Дундад Ази, Энэтхэгийн олон улс орнуудын үлгэр домгийн цомог болсон 'Арабын мянга нэгэн шөнийн үлгэр' хэмээх энэ үлгэр бол үнэхээр мянга нэгэн шөнө уншсан ч дуусамгүй бас уйдамгүй сонин сайхан үлгэр юм.   Энэхүү үлгэрийг анх XV-XVII зууны үед арабын бичээч мэргэд нар эмхэтгэн, Самаркандын Шахияр хааны зэрлэг цаазад өртөхгүйн тулд шөнө бүр нэгэн ер бусын үлгэр түүх хүүрнэн өгүүлэх Шахризада бүсгүйн өгүүлэмжээр хэл хэллэг уран тансаг, адал явдал нь үлэмж гайхамшигтай үй олон үлгэрийг нэгэн хэлхээнд оруулж холбосон бөгөөд Дорнын төдийгүй дэлхийн утга зохиолын тэнгэрт очир алмааз мэт гялалзах нэгэн сод бүтээл болж чадсан байна.   Сонирхолтой нь энэ үлгэрийн гол баатар Шахияр хаан бол Дундад Азийн Монголын нэгэн улсын хаан гэсэн мэдээлэл байдаг.   'Арабын мянга нэгэн шөнийн үлгэр'-ийн уг эх нь одоо бидний уншиж буйгаас хэдэн арав дахин том бөгөөд хүнд хэцүү хэллэгтэй юм.  

Мянга нэгэн шөнийн үлгэр

Английн бусад уран зохиолын үлгэрүүдийн нэгэн адил 'Бяцхан цагаан морь' домог зүйн үндэслэл, ид шидийн сэтгэмжээр нэн баялаг.   Зохиолын баатрууд болох ганц эвэртэй цагаан морь, бараг арслан гэмээр нууцлаг, бүхнийг ойлгогч Рольв нохой нь Английн уламжлалт Бурханы чин хүслийг хамгаалагчид буюу цэвэр сэтгэл, сайн сайханд тэмүүлэгчид билээ. Хүүхдүүдийн дуртай нууцлаг ахуй, ид шид, түмэн нууцыг агуулах 'цоожтой өрөө' нь мэдэх хүслийг бадрааж, уншигч багачуулыг ширээн дээр дэлгээтэй номын ард суулгана. Ид шидийн гайхамшиг бидний өдөр тутмын амьдралтай холилдон оршдог, түүнийг гагцхүү хиргүй тунгалаг, итгэл мөрөөдлөөр дүүрэн сэтгэлтэй хүн л олж хардаг гэдгийг энэ зохиолд үзүүлжээ.  

Морины тухай шилмэл зохиолууд

Ширэнгэн ойн Шаалуу хүү Мауглийг мэдэхгүй хүн өдгөө үгүй биз ээ. Хүний ертөнцөд мэндэлсэн ч онгон байгалийн зэрлэг амьтдын гэр бүлд өссөн хүүгийн адал сонин явдлыг анхлан өгүүлэгч нь Нобелийн шагналт Английн их зохиолч, яруу найрагч Ричард Киплинг юм. Р.Киплинг нь хүн төрөлхтний оюуны санг баяжуулсан хурц тод, цэцэн цэлмэг яруу найраг, амьдралын үнэнийг уран сайхнаар нээн үзүүлсэн тууж, тэмдэглэл олныг туурвисан учир Нобелийн шагналыг 1907 онд хүртжээ. Энэхүү амьтдын тухай сургамжит үлгэрүүд нь түүний хүүхдэд зориулсан шилдэг бүтээлүүдийн нэг юм.  

Амьтдын тухай

Сонгодог үлгэрүүд

Утга зохиолын арвин их өвтэй Япон орны, Япончуудын хамгаас хайрладаг зохиолчдын нэг бол Миязава Кэнзи болно. Тэрбээр гэрэл гэгээнд тэмүүлсэн, сайн сайхан үзэл санаа ялан мандахыг билэгдсэн бүтээл туурвисаар иржээ. Миязава 1933 онд 37-хон насандаа нас барсан ч энэ хугацаанд олон тооны шилдэг бүтээл туурвиж амжсан байна.  'Хөх дэвтэр' хэвлэлийн газраас Монголын хүүхэд, багачуудын оюуны танин мэдэхүйн таашаалд зориулан Японы сонгодог зохиолч Миязава Кензигийн 'Гуско Будорийн амьдрал', 'Мөнгөн голоор аялсан нь', 'Уулын савдагт тохиолдсон явдал', 'Кензюгийн төгөл' зэрэг шилдэг бүтээлүүдийг нь орчуулан хүргэж байна.  

Японы хүүхдийн уран зохиолоос

Хүүхдүүд та нарын хэнд ч гэсэн хайртай тоглоом байдаг шүү дээ. Хоёр, заримд нь бүр тав ч байж мэднэ. Харин би жаахан байхдаа гурван тоглоомдоо маш их хайртай байсан. Тэр бол Гена нэрт резинэн матар, Галя нэрт хүүхэлдэй, бас юу нь үл мэдэгдэх тун хачин Чебурашка гэдэг нэртэй нэг амьтан байсан юм. Чебурашкаг тоглоомын үйлдвэрт хийхдээ маш муу хийсэн тул туулай, нохой, муур, эсвэл Австралийн эмж үү гэдэг нь үл танигдах нэг тийм сонин амьтан болжээ. Маш том шар нүдтэй, туулай шиг дугуй толгойтой, бамбаруушинд баймаар богинохон сагсгар сүүлтэй. Ээж аав маань Чебурашка бол халуун орны ширэнгэн ойд байдаг, шинжлэх ухаанд танигдаагүй амьтан гэцгээдэг байв.  Эхлээд би тэр шинжлэх ухаанд танил бус Чебурашкагаас их айж, нэг өрөөнд үлдэхээсээ ч эмээдэг байлаа. Аажимдаа түүний хачин царай төрхөд дасаж, дотно нөхөрлөөд зогссонгүй хамгийн хайрт Гена матар болон Галя хүүхэлдэйнхээ зэрэгт дотночлон үздэг болсон юм. Түүнээс хойш олон жил өнгөрчээ. Гэвч би тэр бяцхан нөхдөө огт мартаагүй явсаар одоо тэдэндээ зориулан ном бичиж байна. Энэ номд тэд маань тоглоомууд биш, амьд бодитоор дүрслэгдэнэ.  

Үл мэдэх ба түүний нөхөд, Гена матар ба түүний нөхөд

Оросын хүүхдийн шилмэл зохиолууд

<p>Ирландын зохиолч Жонатан Свифтийн аж төрж байсан тэр цаг үед хүн төрөлхтөн эх дэлхийгээ бөмбөг шиг бөөрөнхий болохыг танин мэдсэний зэрэгцээ бараг л өдөр бүр далайн хаа нэгтээ шинэ тив, арлууд нээж, тэр бүхнийг даган гайхалтай сонин адал явдлууд өрнөж байжээ. Адал явдалд дурлах нь идэр залуусын дунд далайн давалгаан мэт түгэж, хэрэн хэссэн он жилүүд өнгөрч байлаа. Ийм үед гадаад их далайн хаа нэгтээ санаанд оромгүй одой хүмүүс, мөн аваргас амьдардаг аралд очиж, адал сонин явдалтай учирсан тухай 'Гулливерийн аялсан түүх' зохиол гарсан нь тухайн эрин цагийнхаа сонирхлыг татаад зогсохгүй, бүх л үеийн туршид хүүхэд багачуудын тун дуртай номуудын нэг болж чадсан юм. 'Гулливерийн аялсан түүх' зохиолыг өдгөө дэлхийн 168 орны хэлээр орчуулсан ба монголчууд эх хэлээрээ 1930-аад оноос уншиж эхэлжээ.</p>

Эрдэнэсийн сан