Их бууны сум унаж ниссэн хүн хэн бэ? Үснээсээ татаж өөрийгөө намгаас гаргасан, шошны мөчир дамжин саранд хүрсэн, аварга загасанд залгиулсан адал явдалтан хэн бэ? Мэдээж энэ бол эрэлхэг зоригтой, авхаалжтай сэргэлэн, арга зальтай, дэгсдүүлж яригч Барон Мянгуужин шүү дээ. Түүний ярьсан хэлсэн бүхэн үнэн гэдэгт итгэдэг хүн цөөхөн байдаг ч бүхэл бүтэн 200 гаруй жилийн турш бяцхан уншигчид маань шимтэн уншсаар ирсэн билээ.  

Мянгуужингийн адал явдал

Оросын аугаа их зохиолч Лев Николаевич Толстойн 'Филип хүү', 'Гурван баавгай', 'Аварга загас', 'Түймэр', 'Алтан далавчит шувуухай', 'Мод бас амьсгалдаг', 'Онгироо тугал', 'Лусын эзэн, түлээчин хоёр', 'Хээрийн хулгана ба хотын хулгана 'зэрэг нийт 60 гаруй сонирхолтой, сургамжтай үлгэр, өгүүллэгүүд энэ номонд багтжээ.  

Богино өгүүллэгүүд

Германы агуу зохиолч Вилгельм Гауфийн хамгийн шилдэг үлгэрүүдийн нэг 'Бяцхан Мук', 'Том хамарт одой' бидний мэддэг бусад үлгэрүүдээс өөр, ихээхэн өвөрмөц, өөрийн гэсэн өнгө аястай, үйл явдлууд нь сонирхолтой, гайхал төрүүлэм, баатрууд нь ид шидийн ертөнцийн мэт болж уншигч олны сэтгэлийг ихээхэн татдаг билээ.  

В.Гауфийн үлгэрүүд

Эрт урьдын цагт, Газар дундын тэнгисийн эрэг дээрх нэгэн бяцхан хотод Улаан хамарт хочит Жузеппе гэдэг хөгшин мужаан амьдран суудаг байжээ. Нэг удаа тэр өвлийн хүйтэнд пийшингээ галладаг шиг тийм л энгийн модны тайрдас олоод эргүүлж тойруулан цавчиж зорж эхлэхэд ер бусын нарийхан дуу гарчээ. Жузеппе шилээ хамрынхаа үзүүр лүү тохоод ийш тийш харсан боловч ер хүн байсангүй. Бүр ширээн доогуураа шагайхад юу ч үзэгдсэнгүй...  

Алтан түлхүүр буюу Буратиногийн адал явдал

Тууж, өгүүллэг болгон нь зөвхөн үйл явдлын хувьд сонирхолтой байгаад зогсохгүй дүрслэл, өгүүлэмжээр баялаг, үгийн сонголт нь уран яруу, авьяаслаг зохиолч С. Прокофьевагийн "Шар чемоданы адал явдал" туужийг хүүхдүүд та нартаа хүргэж байна. Энэ тууж эр зоригийн тухай, хийсэн үйлдэлдээ хариуцлагатай байхын тухай, сайхан сэтгэлтэй байхын тулд шидэт эм хэрэггүй гэдгийг харуулсан гэгээлэг, хөгжилтэй түүх юм.

Би хэрхэн биеэ даасан хүү байсан бэ

Сургууль гэдэг нь зөвхөн сурах бичиг, дэвтэр ном, онц муу дүнгийн тухай биш бөгөөд үнэнч нөхөд, анхны амжилт ялалтууд, бяцхан гомдол, он удаан жилийн турш үл мартагдах хөгжилтэй үйл явдлуудын цогцолбор билээ. Тус номд гайхалтай зохиолчид болох В. Драгунский, В. Голявкин, И. Пивоварова болон А. Раскин нарын бичсэн сургуулийн тухай хамгийн хөгжилтэй өгүүллэгүүдээс түүвэрлэн оруулсан. Энэхүү сайхан түүхүүд нь бяцхан охид хөвгүүдийн суралцах хийгээд хэзээ ч мартагдахааргүй нөхөрлөлийн тухай юм.

Сургуулийн тухай өгүүллэгүүд

Шар чемоданы адал явдал

Хүүхдүүд ээ, та нарын хэнд ч гэсэн хамгийн хайртай тоглоом гэж байдаг шүү дээ. Эсвэл хоёр, бүр таван ч тийм тоглоом байдаг байж болох юм. Жишээ нь, би жаахан байхдаа гурван хайртай тоглоомтой байлаа. Тэр бол Гена хэмээх том резин матар, Галя нэрт жижигхэн хуванцар хүүхэлдэй бас Чебурашка гэдэг болхидуу, хачин амьтны чихмэл байсан юм. Мэдээж, энэ номд тэд маань тоглоом биш, харин амьд мэтээр гарах бөгөөд тэдний хөгжилтэй зугаатай түүхийг өгүүлэх болно.

Гена матар ба түүний нөхөд

Аркадий Петрович Гайдар (1904-1941) - зохиолч, дайны сурвалжлагч нэгэн. Түүний бүтээлийн баатрууд амьдралд заримдаа хэчнээн хэцүү байдаг ч үнэнч шударга хүн, үнэнч найз хэвээр үлдэх нь ямар чухал болохыг уншигчдад өөрсдийн үлгэр жишээгээр харуулдаг. "Чук Гек хоёр" номд ээжтэйгээ хамт өргөн уудам Сибирьт геологичоор ажилладаг аав дээрээ очсон сахилгагүй ах дүү хоёрын тухай өгүүлнэ. Мөн "Цэнхэр аяга" өгүүллэг багтжээ.

Чук Гек хоёр

Нильс хүү ба Зэрлэг галуунуудын гайхамшигт аялал

Римус өвөөгийн үлгэрүүд

Энэхүү хүүдийн өгүүллэгт Хөвгүүд, Ванька, хамелеон, Морины нэр, Каштанка зэрэг гайхамшигт өгүүллэгүүд орсон.    Өөр цаг үед болж өнгөрсөн адал явдлуудын талаар энэхүү шилмэл зохиолоос бага насны хүүхдүүд сонирхон уншиж мэдэх боломжтой юм. Хүүхэд уншихад амар хялбараар хураангуйлж бичсэн энэ цувралын ном бүхэн эл зохиолд дурдсантай адил ид шидтэй, хөгжилтэй сонин үйл явдлаар дүүрэн байх болно.  

Каштанка

Өөр цаг үед болж өнгөрсөн адал явдлуудын талаар энэхүү шилмэл зохиолоос бага насны хүүхдүүд сонирхон уншиж мэдэх боломжтой юм. Хүүхэд уншихад амар хялбараар хураангуйлж бичсэн энэ цувралын ном бүхэн эл зохиолд дурдсантай адил ид шидтэй, хөгжилтэй сонин үйл явдлаар дүүрэн байх болно.    

Бороонд норсон дэвтэр

Амьтдын тухай өгүүллэг

Амьтны хүрээлэнгийн амьтад

Үүлэн бор, Саарал чоно хөлөглөсөн хан хүү Иван, Арьс элдэгч Никита зэрэг бага ангийн хүүхдүүд хичээлээс гадуур уншихад зориулсан олон сайхан үлгэр энэхүү номонд орсон.    Өөр цаг үед болж өнгөрсөн адал явдлуудын талаар энэхүү шилмэл зохиолоос бага насны хүүхдүүд сонирхон уншиж мэдэх боломжтой юм. Хүүхэд уншихад амар хялбараар хураангуйлж бичсэн энэ цувралын ном бүхэн эл зохиолд дурдсантай адил ид шидтэй, хөгжилтэй сонин үйл явдлаар дүүрэн байх болно.  

Орос ардын үлгэр

Илбэт цурхайн тушаалаар хэмээх энэхүү хүүхдийн шилдэг уран зохиолын номны Долоон настай охин үлгэрийн хэсгээс:  Ах дүү хоёр эр аян замд явж байжээ. Нэг нь баян, нөгөө нь уу юм гэнэ. Тэд хоёулаа нэг нэг морьтой, гэхдээ ядуу нь нэг гүүтэй, баян нь эрэмгий хурдан хүлэг морьтой явж л дээ. Нар жаргаж орой болсон тул ах дүү хоёр буудаллаж хоноглох болж гэнэ. Ядуу эрийн гүү тэр шөнө унагалсан боловч өглөө босоод хартал унага нь баян ахынх нь тэрэгний доор хэвтэж байжээ. Баян эр дүүгээ дуудаж сэрээгээд:  '- За дүү минь, босож үз. Өнгөрсөн шөнө миний тэрэг унагалчихжээ гэсэнд дүү нь босож хараад:  '- Яалаа гэж дээ, ах минь. Модон тэрэг амьд унага гаргана гэж юу байх билээ. Энэ чинь ми-ний гүүнээс гарсан унага гэсэнд ах нь уурлаж:  '- Үгүй ээ, үгүй. Хэрэв энэ унага чиний гүүнээс төрсөн юм бол эхийнхээ хажууд л байх ёстой гэж дайрч гэнэ.  Ах дүү хоёр маргалдсаар сүүлдээ маргаан нь бүр хэрүүл болж, маргаанаа шийдүүлэхээр хотын захирагч дээр очиж гэнэ. Баян ах нь шүүгч нарт мөнгө өгч, ядуу дүү нь үг хэлээрээ л хамаг учраа хэлжээ. Хэрэг шийдэгдэхгүй байсаар сүүлдээ их хааны сонорт хүрч л дээ. Гэтэл хаан ах дүү хоёрыг дуудаж ирүүлээд дөрвөн таавар таалгах зарлиг буулгаж гэнэ.Үргэлжлэлийг номноосоо уншаарай...  

Илбэт цурхайн тушаалаар

Сониуч зантай жаалхүү нэг өдөр аав ээж хоёрынхоо ярилцахыг сонсчихжээ. Аав ээж хоёр нь ямар нэгэн юманд санаа зовсон янзтай ярилцаж байлаа. За тэр дээ. Сонинд юу гэж бичсэнийг хар даа. Алив чи өөрөө унш гэж аавыг нь хэлэхэд ээж нь:  '- Ямар аймаар юм бэ. Үнэхээр аймаар юм гэх дуулдав. Жаал хүү орноосоо үсрэн бослоо. Юу гээгчийн аймаар явдап болсныг мэдэх сэн гэхээс тэр тэвчиж чадсангүй. Тэггэл сонины эхний нүүрэнд их томоор.....  

Дээвэр дээр суудаг Карлсон-Дахин дүрсгүйтэв

“Хүйтэн зүрхт” бол Германы алдарт үлгэрч В.Гауфын хамгийн сонирхолтой, алдартай үлгэр билээ. Нүүрсчин залуу Петер Мунк асар их эд баялагтай олохыг мөрөөдөж, түүний төлөө зүрхээ өгөхөд ч бэлэн байгаа тухай энэ үлгэрт өгүүлдэг.  

Хүйтэн зүрхт

Стогольм хотын хамгийн энгийн нэгэн гудамжинд, бас эгэл жирийн нэгэн байшинд Свантесоныхон гэдэг жирийн нэгэн айл амьдран суудаг байжээ. Аав ээж, Боссе, Бетан, жаал хүү гээд бас л эгэл хүмүүс тэнд амьдардаг. Тэдний бага хүү харин: Би бол энэ хорвоо дээрх хамгийн эгэл жирийн биш жаал гэж хэлдэг байв. Мэдээж тэр нь худлаа л даа. Яагаад гэвэл түүн шиг долоон настай, цэнхэр нүдтэй, чихээ угаадаггүй, өмднийх нь өвдөг урагдсан жаалууд хорвоогоор дүүрэн байгаа шүү дээ. Тийм болохоор тэр хүү бусадтай л адил жирийн нэгэн жаал байсан юм. Боссе харин арван таван настай, хичээл сургуульдаа явж самбарын өмнө гарна гэхээсээ илүү хөл бөмбөгийн хаалганы дэpгэд зогсох дуртай, бас л байдаг л нэг хүү. Бетан арван дөрөвтэй, бусад охидынх шиг л гэзэгтэй охин....  

Дээвэр дээр суудаг Карлсон

Петр Павлович Ершов (1815-1869 он) нь хүн бүрийн дуртай «Бөгтрөгтэй морьхон» үлгэрийн зохиолч юм.Энэхүү хүүхдийн сонгодог зохиолд Уул хөвчийн цаана Уудам тэнгисийн тэртээ Тэнгэрийн доор, газрын дээр Тэр нэгэн гацаанд Өөрийн гурван хүүтэйгээ Өвгөн тариачин суужээ. Ууган хүү нь цэцэн Удаах хүү нь дүйрэнгэ Отгон хүү Иван нь Олиггүй тэнэг юмсанжээ. Ах дүү гурвуулаа А.муу будаа тарьж, Ойрхон байсан хотод Очнж наймаа хийгээд, Хавтага дүүрэн мөнгөтэй Харьж ирдэг байжээ.Үргэлжлэлийг энэхүү номноос сонирхон уншаарай.  

Бөгтрөгтэй морьхон

Хэзээ ч үнэ цэнэтэй байх ардын шижир мэт ухаан билэг, зан заншил, цэвэр ариун ёс суртахууны үлгэр дуурайлал болсон олон дүрийг П.Бажов 'Ногоолин хайрцаг', 'Чулуун цэцэг', 'Уулын дархан', 'Хөх эмгэн', 'Мөнгөн тахт', 'Газрын түлхүүр', 'Буурал хангайн бэлэг' зэрэг үлгэр туужууддаа дүрсэлсэн нь Оросын төдийгүй олон үндэстний хүүхэд багачуудын сэтгэлийг татах болсон билээ. Хүүхдүүд та бүхэн ч гэсэн одоо Уралын ард түмнүүдийн дунд зуунаас зуунд ам дамжин яригдаж ирсэн ардын домог, аман яриаг чадварлаг ашиглан, уран дүрийг бүтээсэн эдгээр яруу сайхан үлгэр, туужтай танилцах боломжтой боллоо.  

Зэст уулын эзэгтэй

Өөр цаг үед болж өнгөрсөн адал явдлуудын талаар өгүүлэх энэхүү сонгодог өгүүллэгийг бага насны хүүхдүүд сонирхон унших боломжтой юм. Хүүхэд уншихад амар хялбараар хураангуйлж бичсэн энэ цувралын ном бүхэн эх зохиолд нь дурдсантай адил ид шид, хөгжил хөөр, сонин хачин үйл явдлаар дүүрэн болно.  

Ахмад Врунгелийн адал явдал

Цөмөөхэй ба хулганын хаан зохиол нь бидний сайн мэдэх Щелкунчик бүжгэн жүжгийн эх зохиол гэдгийг дуулгахад таатай байна. Энэхүү зохиол зул сарын баяраар бэлэгт ирсэн самар хагалах зориулалттай модон хүүхэлдэйн тухай зохиол юм.  

Цөмөөхэй ба хулганын хаант улс

Энэхүү Пушкины үлгэрүүд номонд Руслан Людмила хоёр, Ах дүү долоон баатар, Атаархалд өртсөн нэгэн гүнжийн үлгэр, Салтан хааны үлгэр, Алтан залаат азарган тахиа, Алтан загасны үлгэр, Харамч ламтан Харц Балда хоёр зэрэг үлгэрүүд багтсан байна.    Пушкины үлгэрүүдээс:  «Руслан Людмила хоёр» найраглалаас...  Тэнгис далайн нэгэн тохойд  Тэнгэр тулсан царс буй.  Аварга тэр царс модон дээр  Алтан гинж зүүлттэй байдаг гэнэ.  Эрдэмт муур өдөржин шөнөжин  Ийш тийшээ дураар явж  Алтан гинжээр дүүлэн аялж  Баруунтаа очиж дуу дуулан  Зүүнтээ хүрч үлгэр хүүрнэдэг гэнэ.  Мөчир дээр суусан лусын дагина  Мөн ч аймшигтай ойн савдаг,  Явж үзээгүй зөрөг зам  Янз янзын олон амьтан,  Хаалга ч үгүй цонх ч үгүй  Тахиан хөлт байшин,  Хаанахын хэний ч үзээгүй  Хачин гайхалтай юм олон.  Тэндхийн ой, хөндий  Тэр аяараа сонин хачнаар дүүрэн гэнэ.  Тэнгисийн ус үүрээр давалгаалж  Үзэсгэлэнт хан хүү тэргүүтэй  Ах дүү гучин баатар эр  Ар араасаа гарч ирдэг гэнэ.  

Пушкины үлгэрүүд

Өөр цаг үед болж өнгөрсөн адал явдлуудын талаар энэхүү шилмэл зохиолоос бага насны хүүхдүүд сонирхон уншиж мэдэх боломжтой юм. Хүүхэд уншихад амар хялбараар хураангуйлж бичсэн энэ цувралын ном бүхэн эл зохиолд дурдсантай адил ид шидтэй, хөгжилтэй сонин үйл явдлаар дүүрэн байх болно.  

Шилмэл зохиол