Монгол хувцасны түүх бол манай ард түмний эрх чөлөөний тэмцлийн түүх юм. Өвөг дээдэс маань дээл хувцсандаа өөрсдийн бүтээж цогцлоож ирсэн түүх, соёлынхоо талаар олон мэдээ мэдээллийг тод томруун шингээн үлдээсэн байдаг. Бид утга соёлын нандин өв шастир болсон монгол хувцаснаасаа түүхэн үнэ цэнэт зүйл, үндэсний бахархал, омогшил, Монголын талаарх олон сонин содон бэлгэдлийг харж болно. Зөвхөн бэлгэдэл төдий ч биш улс орны эрх чөлөө, тусгаар тогтнол, соёл түүхийн амьд, яруу тод илэрхийлэл болж байдаг.  

Монгол хувцасны нууц товчоо

Монгол орны нутаг дэвсгэрээс олдож буй эртний хувцас өмсгөл, гоёл чимэглэлийн олдвор дотор XIII-XIV зууны монголчуудын хувцсыг судлах хэрэглэгдэхүүн арвин байдаг. Энэ нь тухайн үед Монголчууд дэлхийн тэн хагасыг эрхэндээ оруулж өөрсдийн ёс заншил, хувцас өмсгөлөө түгээн тархааж байсантай шууд холбоотой юм. Тухайн үеийн Европ болон Хятадаас томилон илгээсэн элч төлөөлөгчид Монгол оронд ирж тэндхийн ахуй амьдралыг нүдээр үзэж харснаа тэмдэглэн бичиж үлдээсний дотор хүмүүсийн төрх байдал, хувцас, гоёл чимэглэлийн талаар тун нарийн сайн өгүүлсэн нь цөөнгүй. Ийнхүү бичиж тэмдэглэсэн сурвалж баримтаас гадна монголчуудыг дүрслэн зурж үлдээсэн уран зургийн дурсгал нэлээд байдгийн тоонд Юань улсын үед бүтээсэн их эзэн Чингис хаан тэргүүтэй монгол хаад, хатадын хөрөг, Ил хаадын ордонд бүтээсэн миниатюр хэмээх номын чимэглэл зураг болон Юань, Мин улсын хятад зураачдын монгол дүр төрхийг дүрсэлсэн зарим зураг, сүүлийн жилүүдэд ихээхэн анхаарал татаж буй Юань улсын үеийн бунханы туурган зураг зэрэг баялаг хэрэглэгдэхүүн бий. Түүнчлэн сүүлийн жилүүдэд Монгол нутагт дундад зууны монголчуудын оршуулгын нэгэн төрөл болох хадны оршуулга багагүй олдож байна. Хуурай сэрүүн уур амьсгалтай манай орны хадны хонгил, агуйгаас олдож буй эд өлгийн зүйлс нь газрын хөрсөнд байгаа юмсаас илүү сайнаар хадгалагдан үлдэх боломжтой учир тэр үеийн хувцас хэрэглэлийг судлан шинжилж анхны дүр байдлыг тодруулан тогтооход туйлын үнэ цэнэтэй хэрэглэгдэхүүн болж байгаа билээ.  