Эрт урьдын цагт өөртөө дургүй нэгэн хэрээ байжээ. Ийм муухай хар өдтэй болохоор гоё харагдахгүй юм, өөрийгөө гоё болгох арга бодож олох хэрэгтэй байна, гэдэг байжээ. Хэрээ нэг өдөр тогоснуудыг олж хараад тэд нар шиг өнгө өнгийн өдтэй болохын хүслэн болов. 'Шувуу ийм л байх ёстой. Би ингэхэд шувуу мөн үү? Ийм өнгө өнгийн өднүүд надад байсан бол би их гоё харагдах байх даа.' Хэрээ ийн бодож байх зуураа тогоснуудын өдөө унагаадаг газрыг олжээ. Түүний хүсэл биелэх мөч маш ойрхон байв...  

Хэрээ тогосыг дуурайсан нь 

Нэгэн улсад хуучин юмны наймаачин байдаг байжээ. Хуучин юмны наймаачин өглөөнөөс орой хүртэл дуу дуулан гутал засдаг байжээ. Түүний гутал засаж байгааг хараад хүмүүсийн дотор нь онгойдог байлаа. Дууг нь сонссон хүмүүсийн зовлон зүдгүүр нь алга болдог байжээ. Утсыг нүхээр нь сүвлээд гуталнуудыг дуртай нь аргагүй янзалдаг байлаа. Өдөр хоногтоо талархан амьдардаг хуучин юмны наймаачинд нэгэн хөрш байдаг аж. Түүний хөрш яг эсрэгээрээ урвуу царайтай, гутарсан, ууртай гэхдээ баян хүн байжээ...  

Гутал засварчин ба баян эр

Ойд энэ жил ган гачиг болжээ. Маш их халуун байсан учраас гол горхи ширгэж, ойн амьтдын ундны ус бараг үгүй болов. Ойн амьтад дундаас хэрээ ч бас ганц ч дусал ундны ус олж чадахгүй байлаа. Иймээс хэрээ бараг л ухаан алдах шахаж байв. Их цангасан учраас түүний нүдэнд зэрэглээ харагдаж эхлэв. Хэрээ сүүлчийн найдлагаар газраас хөөрч тэнгэрт нисчээ. Хэрээ нисч явтал нэг лонх байхыг харав. Хэрээ ус байж болох бүх л газрыг шалгаж байв. Ингээд газар бууж лонхыг хартал дотор нь түүнд хангалттай хүрэхээр ус байв. Хэрээ хошуугаа оруултал усанд хүрсэнгүй...  

Ухаант хэрээ

Эрт дээр үед хараатай, хүчтэй нэгэн муур байжээ. Тэр муур нь муурнуудын хаан байжээ. Их зальтай болохоор бүх хулгануудын эрлэг байлаа. Мэдээж муурнаас зөвхөн хулгана л айдаг байлаа. Муур бүх хулганыг үндсээр нь устгахыг хүсдэг байв. Муурын амьдардаг газрын хулганууд их айдастай амьдрана. Газарт тавьсан хавх, урхинууд муурын хийсэн зүйлсийн хажууд юу ч биш байлаа. Хулганууд үүрэндээ нуугдахаас өөр ямар ч аргагүй, гадагшаа ч гарч чаддаггүй байв. Муурнаас яаж аврагдахаа ч тэд мэдэхгүй байлаа. Муур хээрээр хэсүүчлэн сүүдэрт унтдаг байж гэнэ. Харин хулганууд айснаасаа болоод нүхнээсээ ч гарч чадахгүй байлаа. Хэрэв хулганууд нүхнээсээ гарахгүй бол муур өлсгөлөнд орох тул хулгануудыг барих төлөвлөгөө гаргаж эхэлжээ...  

Муурны занга

Шоргоолж ба царцаа хоёрын амьдардаг газар зуны улирал айлчлан ирлээ. Ажилсаг шоргоолж халууныг ажралгүй ажилласаар л байв. Үүр лүүгээ тарианы үр зөөгөөд явж байтал замд нь царцаа тааралджээ. Царцаа: -Шоргоолж дүү минь, энэ халуунд хаашаа явж байгаа юм бэ? Нааш ир сүүдэрт жоохон амар. Уулзалдаагүй их удсан байна. Жоохон ярилцаж сууя. Шоргоолж: -Царцаа дүү минь, би одоо ажиллахаар явж байна. Одоо юм ярьж суух цаг биш. Өвөл ажил байдаггүй. Тэр үеэр удаан ярилцаж болно. Зун сүүдэр гоё байдаг ч өвөл шуудай хоосон байж болохгүй. Зун ажиллахгүй бол өвөл өлсөнө шүү дээ...  

Шоргоолж царцаа хоёр

Нэгэн үдэш маш их өлссөн чоно хоол олж идэхээр анд гарчээ. Агаар их сайхан байв. Бүтэн сартай учраас сарны гэрэл өдөр мэт эргэн тойрныг гэрэлтүүлэх аж. Чоно хөдөө хээрээр их тэнүүчилж ан хайсан боловч юу ч олдсонгүй. Чоно явсаар нэгэн тосгонд иржээ. Тосгоноос ямар нэг хоол олно гэж найдавч буутай анчид гарч ирэх бол уу гэсэн айдас бас түүнд байлаа. Ийнхүү чоно тосгоны эргэн тойронд идэш хайн явтал нэгэн тэжээвэр нохойтой тааралдаж, ихэд гайхсан янзаар нохойг ширтэв...  

Нохой чоно хоёр

Чононуудын амьдардаг ойн ойролцоо хонины хашаа байдаг байжээ. Чононууд нохойноос айдаг болохоор хонины хашаа руу ойртож чадахгүй байлаа. Гэсэн ч хонинуудыг харах тоолонд идэх хүсэл нь оргилдог байв. Чононууд хоорондоо хонинуудыг идэх нэг арга байж л таараа. Заавал ч үгүй тэдэн дээр очих хэрэгтэй. Биднийг хагас өлсгөлөн явж байхад эргэн тойронд хонинууд байна гэдэг гомдмоор юм хэмээн ярьцгаажээ. Чононууд эцэст нь хонинуудтай найрамдлын хэлэлцээр хийхээр шийджээ. Ингээд тэдэн рүү төлөөлөгчөө явуулжээ...  

Чоно ба хонь

Ойн амьтад жилийн нэг өдрийг баяр тэмдэглэж өнгөрөөдөг байжээ. Баяраа тэмдэглэхдээ тэд олон өдөр бэлдэж хамгийн амттай гэсэн юмнуудаа цуглуулдаг байв. Баяр эхлэхэд амьтад ханатлаа хөгжилдөн цэнгэлддэг байв. Энэ үед сармагчин бүжиглэж эхэлжээ. Тэр маш сайн бүжиглэж байсан болохоор бүх амьтад түүнийг бишрэн ширтжээ. Ингээд ойн амьтад сармагчинг хаанд өргөмжилжээ. Ойн амьтад дундаас зарим нь сармагчинг хаан болоход дургүйцсэн боловч дуугүй өнгөрчээ. Үнэг сармагчинг хаан болоход дургүйцсэн амьтдын нэг нь байв. Үнэг сармагчинд өс хонзон санаж эхэлжээ...  

Үнэг сармагчин хоёр

Нэгэн үнэг өглөө эрт анд гарчээ. Тэр тосгоны захад байдаг замаар явж байв. Яг энэ үед тахиа аз жаргалтай донгодож эхлэв. Түүний донгодох дуу үнэгний анхаарлыг ихэд татав. Үнэг тахианы тухай бодолд автжээ. Гэдэс нь ч өлсөж байсан болохоор түүнийг амтархан идэж байгаагаар төсөөлөн боджээ. Гэвч тахиа үнэгний хүрч чадахааргүй тийм өндөрт байгаа аж. Үнэг тахиаг тийм ч амархан идэш биш гэдгийг ойлгож байв...  

Тахиа үнэг хоёр

Эрт урьд цагт жижигхэн тосгонд нэгэн гэр бүл амьдран суудаг байв. Хөгшин тээрэмчин гэр бүлтэйгээ ойн захад нэгэн байшинд аж төрдөг байлаа. Цаг хугацаа өнгөрсөөр хавар, зун, намар гэж ээлжилсээр өвөл хаяанд ирэв. Тэр жилийн өвөл маш жихүүн өнгөрсөн тул урт хугацааны турш зуд түрхэн нүүрлэсээр байв. Хавар болох яагаа ч үгүй байхад тээрэмчиний гэр бүлийн хоол хүнс маш бага үлджээ. Гэр бүл маш хүнд байдалд орсон нь бүр илжигэндээ өгөх өвс тэжээл нь дуусч дахин худалдан авах мөнгө ч үгүй болжээ. Иймээс мөнгө яаралтай олох хэрэгтэй болов...  

Тээрэмчин, түүний хүү, илжиг гурав

Нэгэн үед хоорондоо дайсан байсан дөрвөн амьтан байдаг байжээ. Тэдний нэг нь бяслаганд дуртай муур, бас нэг нь уруу царайтай шар шувуу, нөгөө нь тор мэрдэг хулгана, дөрөв дэх нь өндөр нуруутай үен байжээ. Муур оройн цагаар ан хийхээр явж байгаад хүмүүсийн тавьсан урхинд орчихжээ. Их өвдсөн шинжтэй: -Туслаарай, надад туслаарай хэмээн орилжээ. Тэр хавиар явж байсан хулгана дуу гарсан зүг яаран гүйв. Хулгана торон дотор муур орсон байхыг хараад баярлажээ. Тэгээд ч муур түүний дайсан болохоор тэр шүү дээ...  

Муур хулгана хоёр

Нэгэн дэглий ан хайхад тохиромжтой газар хайж байжээ. Урт хүзүүтэй, урт хөлтэй, муруй хушуутай дэглий нэгэн горхины эрэгт иржээ. Эргэн тойрон нов ногоон, горхины ус их тунгалаг байлаа. Дэглий шувуу байсан газраасаа горхины загаснуудыг харж байв. Загаснууд усан дотор ийш тийшээ үсчин наадаж тоглохын зэрэгцээ горхины эрэг хүртэл ирж байлаа. Загаснууд дэглий шувууг ирснийг мэдээгүй байлаа. Дэглий шувуу хошуугаа нэг дүрэхэд нилээд хэдэн загас барихаар тийм ойр байлаа. Горхи дотор булуу цагаан загас болон цурхай загас хоёр ярьж байв...  

Ихэмсэг зантай дэглий

Нохой нэгэн өдөр анд найзтай болохоор гарчээ. Зовлон жаргалаа хуваалцах нөхөртэй болохыг хүсч байв. Гэвч хүссэн найзаа олж чадахгүй л байлаа. Олон амьтадтай уулзсан боловч түүнд зөвшөөрөх анд гарч ирсэнгүй гэнэ. Ингээд гуниглан алхаж явтал нэгэн азарган тахиатай таарч гэнэ. Нохой найз болох хүсэлтээ тахианд хэлэв. Тэгтэл тахиа ч бас ганцаардаж өөртэй нь ярьж хөөрөх найз хайж байжээ...  

Нохой азарган тахиа хоёрын нөхөрлөл

Өндөр уулсын дунд нэгэн ой байдаг байж. Ой нарс болон царс модоор дүүрэн. Нэгэн өдөр уг ойд нэг үнэг иржээ. Хэсэг хугацааны дараа үнэг уйдаж эхлэжээ. Учир нь энэ ойд түүнд ямар ч найз нөхөд байсангүй. Ойгоор гунигтайхан явж байгаад бүргэдтэй таарав. Үнэг: -Бүргэд минь надад ойд нэг ч найз байхгүй болохоор уйдаж байна. Миний бодож байгаагаар чи ч бас ганцаараа бололтой хоёулаа найзлах уу? гэж асуусанд, Бүргэд: -Би ч бас найз хайж байсан юм. Өөртэй чинь таарсан нь сайн хэрэг боллоо. Өөр шиг чинь ухаантай нэгэнтэй дуртайяа найз болно гэж хэлжээ. Ингээд үнэг бүргэд хоёр найзууд болж мөн хөрш зэргэлдээ амьдрахаар болжээ...  

Бүргэд үнэг хоёр

Зуны улирлын хамгийн халуун өдрүүд эхэлсэн учраас үнэг ойн амьтдын нэгэн адил маш их цангаж байлаа. Тогтонги усыг арслан, матар гэх мэт амьтад эзэлсэн бөгөөд бусад амьтдыг ойртуулах ч үгүй байлаа. Үнэг маш их цангасан учир хоолой нь хатаж, хэл нь амандаа багтахаа болив. Уух ус олохын тулд хээр гадаа тэнүүчилж явж байтал нэгэн худаг олов. Худаг руу тонгойж үзье магадгүй ус байгаа байх гэж бодоод тонгойтол тэнцвэрээ алдаад худаг руу ойчижээ...  

Үнэг ямаа хоёр

Ойд ан хийхээр гарсан чоно ядраад, амрахаар шийдэн ойн захын нэгэн бэлчээрт ирэн хэвтээд өгчээ. Тэр үед бэлчээрт байсан хонин сүэг анхаарлыг нь татав. Чоно өлссөн боловч хонинуудын алийг нь ч идэж чадсангүй. Малчин бас нохойноос нь айсандаа ойртож чадахгүй байв. Чоно 'Энэ хонинуудыг идэх арга зам байж л таараа. Хонин сүргэн дунд л орох хэрэгтэй' гэж боджээ. Тэрээр зүсээ хувиргах хэрэгтэй байв. Ингэж байж л хонин сүрэг дунд орж болно гэж санажээ...  

Чоно хоньчин болсон нь

Эрт урьд цагт хоёр хамаатан хулгана байжээ. Тэдний нэг нь хотод, нөгөө нь хөдөө амьдран суудаг байв. Хөдөө амьдардаг хулгана тосгоны захад нэгэн тариалангийн талбайд аж төрөн суух тул түүнд хэн ч аюул заналхийлэл учруулдаггүй аж. Тэгээд ч түүнд идэж барахааргүй их хоол хүнс байсан учир нэн хангалуун амьдардаг байжээ. Хотод амьдардаг хулгана нэг өдөр хамаатныдаа иржээ. Хөдөөний хулгана хамаатнаа оройн хоолонд урив. –Өнөөдөр та манайд ирж оройн хоол идээрэй. Заавал ирээрэй. Өөрийн хоолоо таньтай хуваалцмаар байна гэжээ...  

Хар гэртээ хаан, бор гэртээ богд

Эрт урьдын цагт алс холын нутагт нэгэн тариачин амьдардаг байжээ. Тэрээр олон төрлийн амьтад тэжээхээс гадна тариан талбайдаа бас амт чанартай жимснүүд ургуулдаг байв. Тариачин залуу байхаасаа л тариан талбайгаа гоё болгохын тулд хамаг байдгаараа хичээн зүтгэжээ. Хэсэг хугацаа өнгөрсний эцэст түүний гурван хүү нь мэндэлжээ. Хүүхдүүд нь томорч тариачин эр ч хөгширчээ. Нэг өдөр хөгшин тариачин хүүхдүүдээ дуудаад тэднийг хэсэг саваа аваад ир гэжээ. Дараа нь саваануудыг баглан хамгийн том хүүдээ өгөөд : -Алив үүнийг хугал, гэжээ. Том хүү багласан саваа модыг аваад байдаг хүчээрээ хугалах гэж оролдсон хэдий ч хугалж чадсангүй...  

Амьдралын ухаан

Энэ удаагийн цувралаар хүүхдүүд та бүхэнд Лусын дагина, Буурцаг дээр унтсан гүнж, Хуучин байшин, Малчин охин яндан хөөлөгч хоёр, Шүдэнз худалдагч охин, Хааны шинэ гоёл, Эрэлхэг тугалган цэрэг, Гахай маллагч, Хэт гэсэн нийт 9 үлгэрийг хүргэж байна.  

Дэлхийн сонгодог үлгэрүүд II

'Дэлхийн сонгодог үлгэрүүд' цувралын анхны дугаараар Үл таних үзэсгэлэнт бүсгүй, Өрөвгөр Рике, Рапунцель, Илжгэн чихт ханхүү, Цасан авхай, Мэлхий хаан, Цасангоо ба сарнай, Алтан галуу, Хямсгар гүнж, Амтат байшин, Тоншуул хаан зэрэг нийт 11 үлгэрийг толилуулж байна.  