Зохиолын үйл явдал Соён гэгээрлийн үе буюу 18-р зуунд өрнөх агаад Германы дэлхийд алдартай хоёр эрдэмтэн маань дэлхийг хэмжих агуу үйлээ эхлүүлнэ. Өндөр боловсрол эзэмшсэн Пруссын язгууртан болох Хумбольдт халуун бүсийн тал нутаг, ширэнгэ ой, хүний хүрч үзээгүй өндөр уул гээд хаа сайгүй хэрэн тэнэж, шинэ газруудыг нээж илрүүлнэ. Тэрээр нутгийн уугуул иргэдийн толгойн бөөсийг тоолж, хорт бодис, элдэв туршилтыг өөрийн бие дээр туршина. Харин Ньютонаас хойшхи агуу математикч ядуу зүдүү өссөн Гаусст дэлхийг хэмжихэд Гёттингэн дэх гэрээсээ ч холдох шаардлага байсангүй. Тэрээр эхнэргүй амьдарч чадахгүй ч хуримынхаа шөнө хүртэл математикийн томьёогоо тэмдэглэхээр хайртынхаа халуун хөнжлөөс босож одно.

Гайхалтай яруу дүрслэл, хошин хүүрнэл нь зохиолыг улам ч сонирхолтой болгожээ. Дэлхийг хэмжсэн нь хэмээх энэхүү зохиол сод ухаан, авьяас билгийн тухай гэхээсээ илүүтэйгээр хүн төрөлхтөнд ховорхон заяах хоёр сод эрдэмтний алдаа дутагдал, хайр дурлалын ээдрээ, ганцаардал гунихрал гээд хүний амьдралд тохиолддог хувь тавиланг хүүрнэн өгүүлдэг билээ.