Жон Стейнбек “Сувд” туужийнхаа санааг 1940 онд Мексикийн Бажа-Калифорниа мужид зочлохдоо Ла Паз хэмээх хагас арлын бяцхан тосгоныхны ярьдаг ардын аман зохиолоос авчээ.

Жирийн нэг сувд түүгч Кийногийн жаахан хүү хилэнцэт хорхойд хатгуулав. Ойр орчимд нь байх ганц эмчид аврал эрсээр очиход тэр цагаан арьст эр хүлээж авсангүй. Залуу гэр бүлийн амь тавин хайрладаг ганц хүү эндэх эсэх нь эмчид чухал биш, төлбөрийн чадвартай эсэх нь л чухал. Аргаа барсан Кийногийн гэргий аз хийморь заяахыг хүсэн шившинэ. Хүссэнээр нь ер бусын гайхамшигтай том сувд олдлоо. Хүүгийн эмчилгээний төлбөр төдийгүй баян тансаг амьдарч, хүүгээ ч сургуульд сургах боломжтой болов. Гэвч тэр сувд хүүг нь сургуульд оруулсангүй, бүр аварсан ч үгүй, харин ч аймшиг, гэтлэх аргагүй зовлонг дагуулав. Учир нь тэр сувд олон хүний дотор байдаг ад чөтгөрийг сэрээжээ.

Төд удалгүй сувдны тухай олж сонссон эмч хүүд нь сэтгэл тавьж буй дүр эсгэсээр Кийногийнд ирнэ. Тэр бол сувдын хүч. Сувдын үнийн өчүүхэн хэсгээр л эмчийн төлбөрийг хэд нугалж төлөх боломжтой. Өөр цагт бол эмч тэр ядуу овоохой руу зүглэх ч үгүй. Сувдыг эрхшээлдээ оруулахаар улайран шунасан хүмүүс гэнэтхэн олноороо, хилэнц мэт гэнэт гэнэт гарч ирцгээнэ. Тэдэнд өрөвдөж хайрлах нь бүү хэл өршөөл энэрлийн хэлтэрхий ч байхгүй. Өнгө мөнгөний төлөө юуг ч хийнэ.

Үйл явдал өрнөж буй далайн булангийн тэр тосгоны нэр болох Ла Паз нь Эрх чөлөө гэсэн утгатай. Эрх чөлөө нэрт энэ тосгоны эрх чөлөөгүй хөөрхий хүмүүсийн амьдрал ийн өрнөнө. Тэднийг эрх чөлөөгүй болгож буй зүйл бол эд баялгийн эрхшээл. Эд баялагтай болж байж л тэд тэрхүү нүдэнд үл харагдах боолын гав гинжнээс салах боломжтой. Тэр боломж нь сувд болон ирсэн ч харин гай болон эргэв.

Тэнд хагас өнгө, дундын дүр гэж байхгүй, нэг бол өнгө мөнгийг эрхшээсэн, түүнд сүнсээ худалдсан хүмүүс, эсвэл үнэн шударгыг хэн нэгнээс найдан горьдон хүлээдэг эгэл жирийн гэмгүй номхон, шударга атлаа дорой хүмүүс. Хохирогч нь эцсийн эцэст тэдгээр эгэл хүмүүс л байна. Хөрөнгө, эрх мэдэлтэй, махчин мэт увайгүй хүмүүс тэднийг хэрхэн мэхэлж, хуурч, шулж, амь амьдралаар нь ч хохироож буйг нүдэнд харагдаж, сэтгэл сэрхиймээр чадварлаг харуулах нь гайхалтай. Стейнбек энэ эмгэнэлт зөрчлийг нэн хурц, хүчтэй илэрхийлжээ.

Үр хүүхдээ алдсан Кийно тэрхүү хосгүй сувдыг эргүүлээд далай руу чулуудчихна. Хүчин мөхөстсөн хөөрхий тэр залуугийн энэ үйлдэл мөнгө, эд баялаг гэгчийн бүтээдэг чөтгөрийн шуналд хариу өгч чадах хүмүүнлэг ёсны сүүлчийн тэмцэл болно. Тийм л их үнэ цэнтэй тэмцэл байх нь. Зохиолын үг, үсэг бүрээр илэрдэг зүүний үзэл санаа хэт барууны үзэлтнүүдийн эгдүүг хөдөлгөх авч, уран сайхны хүчирхэг байдал нь тэдний амыг барина.

Тууж хэмжээгээр хэдий бяцхан ч хүний мөн чанар, эд баялаг хийгээд оршихуйн үнэний тухай гүн ухааны уран тод тайлбар хийсэн нь гайхамшигтай. Судлаач Мендельсон “Стейнбекийн зүүний үзэл санаа хамгийн тод илэрдэг, уран сайхны хувьд хамгийн шилдэг бүтээл нь энэхүү тууж юм. Энэ бол өнгө мөнгөний бүтээдэг бузрын муу муухайг харж, мэдэрснээс улбаатай эмзэглэл, шаналлын хүчтэй тэсрэлт юм” хэмээжээ.

Туужаар хэд хэдэн уран сайхны кино, бас хүүхдийн кино ч хийжээ. Уншигчид эл бяцхан түүхэд дуртай байдгийн шалтгаан бол хүн бүрийн сэтгэлд оршдог үнэн хийгээд шударга ёсыг эрхэмлэсэн чанад далдын мэдрэмжийг нь хүчтэй цочроож өгдөгт буй.

“Ножо” хэвлэлийн газар “Хэлхээгүй сувд” утга зохиолын цувралынхаа ээлжит нэгэн “Сувд”-ыг эрхлэн хэвлүүлж буй нь талархууштай.